آداب سخن
آداب سخن
1. توجه به خواستۀ مخاطب
سخن را بباید شنیدن نخست
چو دانا شوی پاسخ آری درست
فردوسی
سخن بشنو و بهترین یاد گیر
نگر تا کدام آیدت دل‌پذیر
فردوسی
2. پرهیز از رنجش دیگران
سخن خوب است ز اول خاطرِ کس را نرنجاند
که بَعد از گفت‌وگو، سودی ندارد لب گَزیدن‌ها
قصاب کاشانی
3. پرهیز از فتنه‌انگیزی و تحریک
درِ فتنه بستن، دهان بستن است
که گیتی به نیک و بد آبستن است
پشیمان ز گفتار دیدم بسی
پشیمان نگشت از خموشی کسی
امیرخسرو دهلوی
4. دانسته سخن گفتن
ای که از عالَم معنا خبری نیست تو را
بهتر از مُهر خموشی هنری نیست تو را
صائب تبریزی
بر بساط نکته‌دانان خود فروشی شرط نیست
یا سخن دانسته گو ای مرد عاقل! یا خموش
حافظ
5. پرهیز از سطحی نگری
مردِ کم گوینده را فکر است زَفت
قشرِ گفتن چون فزون شد، مغز رفت
مولوی
6. اندازه گویی
سخن را به اندازه‌ای دار پاس
که باور توان کردَنَش در قیاس
نظامی
7. شفاف گویی
سخنی در نهان نباید گفت
که برِ انجمن نشاید گفت
سعدی
8. پرهیز از جدال با نادان
آن کس که به قرآن و خبر زو نَرَهی
آن است جوابش، که جوابش ندهی
سعدی
9. ملاطفت و نرم‌خویی
تو با دیو مردم، خِرَد پیشه کن
به نرمی و آهستگی ران سُخُن
درشتی و تندی نیاید به کار
به نرمی بر آید ز سوراخ، مار
فردوسی
10. انتقادپذیری
چو بشنوی سخنِ اهل دل، مگو که خطاست
سخن شناس نِه ای جان من، خطا این‌جاست
حافظ
پانویس:
زَفت: تناور، فربه، قوی جثه
سهیل بعد از شعرای یمانی پرنورترین ستاره آسمان است. وضعیت ستاره سهیل طوری است که پس از طلوع، تا ارتفاع کمی از افق بالا آمده، دوباره سر خم می کند و در افق پنهان می شود (غروب می کند). که اگر افق کاملا" باز باشد می توان آن را در مدت کوتاهی مشاهده کرد. دیدن ستاره سهیل کار ساده ای نیست، و مدت زمانی که این ستاره قابل مشاهده است بسیار کوتاه است.